Appsc Polity - Leader of Opposition (LoP) controversy

                16వ లోక్ సభ  లో ప్రధాన  ప్రతిపక్షనేత వివాదం 

భారత పార్లమెంట్ లో  ప్రధాన ప్రతిపక్ష నేత :

• 1977 లో  ప్రధాన ప్రతిపక్ష నేత  పదివి కి చట్టబద్దత కలిపించారు . 
•  ప్రతిపక్ష నేత కి కేబినేట్ మంత్రి కి ఉండే సౌకర్యాలు, జీతం మరియు హోదా ఉంటుంది 
•  ప్రతిపక్ష నేత పార్లమెంట్ లో నిర్మాణాత్మక సూచనలు , సలహాలు ఇస్తారు
•  ప్రతిపక్ష నేత పదివి చెప్పటడానికి ఒక రాజికియ పార్టీ కి సంబందిత సభ లో 10% మంది సభ్యులు ఉండాలి,

రాజ్యసభలో మొత్తం - 245 కావాల్సిన సంఖ్యా -25(10%) 

లోక్ సభ లో  మొత్తం - 543 కావాల్సిన సంఖ్యా -55(10%) 

ప్రస్తుత రాజ్యసభ   ప్రధాన ప్రతిపక్ష నేత - గులామ్ నభి ఆజాద్(కాంగ్రెస్) (కాంగ్రెస్ ఎమ్.పి ల సంఖ్యా-67) 

ప్రస్తుత లోక్ సభ    ప్రధాన ప్రతిపక్ష నేత - ఖాళీ  (కాంగ్రెస్ ఎమ్.పి ల సంఖ్యా-44) 

వివాదం కు కారణం :

• లోక్ సభ లో కేవలం 44 సీట్లు మాత్రమే కాంగ్రెస్ కి వచ్చాయి .(10% కన్నా తక్కువ )
• కాంగ్రెస్ మరియు దాని మిత్రపక్షాలుకు కలిపి 66 వచ్చాయి 
• ప్రధాన ప్రతిపక్ష నేత హోదా ఒక పార్టీకి ఇస్తారు కాని కూటమికి కాదు 
• అందువలనప్ర ధాన ప్రతిపక్ష నేత పదివి పొందడానికి కాంగ్రెస్ అర్హత సాదించలేక పోయింది 

వివిధ కమిటీ నిమయాకలలో ప్రధాన  ప్రతిపక్షనేత పాత్ర :

•  సివిసి(CVC ) : 

• ఎంపిక కమిటి సభ్యులు = ప్రధానమంత్రి+ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత + హోం మంత్రి 
•  ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత పదివి ఖాళీగా ఉంటె  అప్పుడు ఒకే అతిపెద్ద పార్టీ నాయకుడు ఎంపిక కమిటి లో భాగం గా ఉండవొచ్చు అని 2003 సి వి సి చట్టం చెప్తుంది . 
• కమిటీలో  ఖాళీ ఉన్నాసరే  నియామకం చేయవచ్చు అనికుడా   అదే చట్టంచెప్తుంది . 

• సిఐసి(CIC ) : 

• ఎంపిక కమిటి సభ్యులు =ప్రధానమంత్రి + ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత + కేంద్రమంత్రి
•  RTI చట్టం లో కూడా  లోక్ సభ లో  అతిపెద్ద పార్టీ నాయకుడు అని అన్నారు.

• NHRC : 

• ఎంపిక కమిటి సభ్యులు = ప్రధానమంత్రి+ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత+హోం మంత్రి+లోక్ సభ స్పీకర్ + రాజ్యసభ డిప్యూటీ స్పీకర్ 
• మానవ హక్కుల రక్షణ చట్టం -1993 ప్రకారం కూడా కమిటీలో  ఖాళీ ఉన్నప్పటికీ  నియామకం చేయవచ్చు 

•  లోక్ పాల్ : 

• ఎంపిక కమిటి సభ్యులు = ప్రధానమంత్రి + ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత  +లోక్ సభ స్పీకర్ +  ప్రముఖ  న్యాయ కోవిదుడు 
•  లోక్ పాల్  చట్టం 2013 ప్రకారం కూడా కమిటీలో  ఖాళీ ఉన్నప్పటికీ  నియామకం చేయవచ్చు. 

• నేషనల్ జ్యుడిసియల్ అప్పాయింట్మెంట్ కమిషన్ :

• ఎంపిక కమిటి సభ్యులు =CJI + ఇద్దరు సుప్రీమ్ కోర్ట్ న్యాయమూర్తులు+ ఇద్దరు ప్రముఖ న్యాయకోవిదులు (ఇద్దరు ప్రముఖ న్యాయకోవిదులు  ను ప్రధానమంత్రి + ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత   + CJI  లు ఎంపిక చేస్తారు )
•  ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత పదివి ఖాళీగా ఉంటె  అప్పుడు ఒకే అతిపెద్ద పార్టీ నాయకుడు కమిటిలో భాగం గా ఉండవొచ్చు అని NJAC  చట్టం చెప్తుంది . 

• ప్రభుత్వ వాదన :

• ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీ బలం మొత్తం సభ్యలలో 10% ఉండాలి అని  మొదటి లోక్ సభ స్పీకర్  జి.వి. మావలాంకర్అన్నారు, కావున ప్రధాన ప్రతిపక్ష నేత అర్హతకి 10% మంది సభ్యులు కావాలి .
•  ఈ నియమం పార్లమెంట్  సౌకర్యాలు)చట్టం 1998 లో121 వ  డైరెక్షన్ లో కలదు  .

• కాంగ్రెస్ వాదన : 

•  ప్రతిపక్ష నాయకుడు జీతం, వసతలుకు సంబంధించి 1977-పార్లమెంట్ చట్టంలో ను  పేర్కొన్నారు 
• దీని ప్రకారం  - అతి  పెద్ద పార్టీ నాయకుడు  ప్రధాన ప్రతిపక్షనేత  గా ఉంటారు